ممیزی استانداردهای مدیریتی ایزو، به‌عنوان یکی از مشاغل کلیدی در حوزه مدیریت کیفیت و انطباق سازمان‌ها با استانداردهای بین‌المللی، در سال‌های اخیر اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است. این حرفه در ایران و جهان بازار کار متفاوتی دارد که تحت تأثیر عوامل اقتصادی، صنعتی، فرهنگی و تقاضای سازمان‌ها قرار دارد. در ادامه، وضعیت بازار کار ممیزان ایزو در این دو سطح بررسی می‌شود.

بازار کار ممیزی ایزو در جهان

در سطح جهانی، ممیزی استانداردهای ایزو یک حرفه رو به رشد است که با توسعه تجارت بین‌المللی و افزایش نیاز به گواهینامه‌های معتبر مانند ISO 9001 (مدیریت کیفیت)، ISO 14001 (مدیریت محیط زیست) و ISO 45001 (ایمنی و بهداشت) همراه شده است. بر اساس گزارش‌های ISO Survey، تا سال 2022 بیش از 1.2 میلیون گواهینامه ایزو در سراسر جهان صادر شده بود که نشان‌دهنده تقاضای بالای سازمان‌ها برای ممیزی است. این تعداد تا سال 2025 احتمالاً افزایش یافته، زیرا استانداردهای جدید (مانند ISO 37001 برای ضد رشوه) نیز به مجموعه استانداردهای پرکاربرد اضافه شده‌اند.

تقاضا: کشورهای صنعتی مانند چین، آلمان، ژاپن و ایالات متحده که بیشترین تعداد گواهینامه‌ها را دارند، بازار کار گسترده‌ای برای ممیزان ایجاد کرده‌اند. به عنوان مثال، در اروپا، ممیزان حرفه‌ای که مدارک معتبری مانند CQI-IRCA دارند، در شرکت‌های چندملیتی و مراجع صدور گواهینامه (CB) مشغول به کار هستند.
درآمد: درآمد ممیزان در کشورهای توسعه‌یافته بسته به تجربه و تخصص متفاوت است. به طور میانگین، یک ممیز حرفه‌ای در اروپا یا آمریکا می‌تواند سالانه بین 50,000 تا 100,000 دلار درآمد داشته باشد. ممیزان مستقل یا مشاوران با تجربه حتی درآمد بیشتری کسب می‌کنند.
فرصت‌ها: ممیزی مجازی (پس از کرونا)، مشاوره مستقل، و آموزش سازمان‌ها از جمله فرصت‌های جدید در این حوزه هستند. همچنین، تقاضا برای ممیزان در صنایع نوظهور مانند فناوری اطلاعات (ISO 27001) و انرژی (ISO 50001) رو به افزایش است.
بازار کار ممیزی ایزو در ایران

در ایران، بازار کار ممیزی ایزو به اندازه کشورهای پیشرفته توسعه‌یافته نیست، اما در سال‌های اخیر با رشد آگاهی سازمان‌ها از اهمیت استانداردهای بین‌المللی، این حرفه جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. تعداد دقیق ممیزان در ایران مشخص نیست، اما تخمین زده می‌شود که بین 500 تا 1,000 نفر به صورت حرفه‌ای در این حوزه فعال باشند.اکثر ممیزان به صورت پاره وقت در این زمینه فعالیت دارند.

تقاضا: تقاضا برای ممیزان در ایران بیشتر در صنایع بزرگ مانند نفت و گاز، خودروسازی، تولید و شرکت‌های صادراتی متمرکز است. سازمان هایی که به دنبال گواهینامه‌های تحت اعتبار IAF هستند یا در مناقصات بین‌المللی شرکت می‌کنند، به ممیزان حرفه‌ای نیاز دارند. همچنین، ممیزی داخلی در سازمان‌ها نیز رواج دارد.
درآمد: درآمد ممیزان در ایران به عوامل مختلفی مانند تجربه، نوع قرارداد (تمام‌وقت یا پروژه‌ای) و اعتبار مدرک بستگی دارد. ممیزان با تجربه یا دارای مدارک بین‌المللی (مانند CQI-IRCA) می‌توانند درامد بالایی را کسب کنند.هرچند که جنبه اعتباری این شغل از درامد آن از اهمیت بیشتری برخوردار است.

مقایسه ایران و جهان

حجم بازار:
جهان: بازار کار ممیزی ایزو در جهان بسیار بزرگ‌تر است و به دلیل حجم بالای گواهینامه‌ها (بیش از یک میلیون) و تنوع صنایع، فرصت‌های شغلی بیشتری دارد.
ایران: بازار کار محدودتر است و بیشتر به صنایع خاص و سازمان‌های بزرگ وابسته است.
اعتبار و آموزش:
جهان: ممیزان اغلب مدارک بین‌المللی معتبر دارند و از آموزش‌های پیشرفته بهره می‌برند.
ایران: تعداد ممیزان با مدارک بین‌المللی کمتر است و آموزش‌ها بیشتر از طریق مؤسسات داخلی ارائه می‌شود، هرچند دوره‌های CQI-IRCA نیز توسط شرکت DAS با هزینه های بسیار کمتری از انگلستان برگزار می شود.
رقابت و رشد:
جهان: رقابت بالا اما فرصت‌های رشد نیز زیاد است، به‌ویژه با ظهور ممیزی‌های مجازی و استانداردهای جدید.

عوامل تأثیرگذار

جهان: جهانی‌سازی، الزامات قانونی، و رقابت در بازارهای بین‌المللی از عوامل اصلی رشد این حرفه هستند.

نتیجه‌گیری

بازار کار ممیزی استانداردهای ایزو در جهان به دلیل گستردگی و تنوع فرصت‌ها، حرفه‌ای‌تر و پویاتر است، در حالی که در ایران این بازار هنوز در حال توسعه است و پتانسیل رشد دارد. برای موفقیت در ایران، ممیزان باید روی کسب مدارک بین‌المللی، شبکه سازی با مراجع صدور، و تمرکز بر صنایع کلیدی سرمایه‌گذاری کنند. در سطح جهانی، انعطاف پذیری و تسلط بر فناوری‌های جدید (مانند ممیزی از راه دور) کلید موفقیت است.

با توجه به روند رو به رشد استانداردسازی، این حرفه در هر دو سطح در آینده اهمیت بیشتری خواهد یافت.هرچند که گذراندن دوره آموزشی سرممیزی در ایران قبل از مهاجرت یک فرصتی طلایی برای افرادی که قصد مهاجرت دارند، محسوب می گردد.